Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
osobom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium RP,
cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium RP posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt tolerowany lub status uchodźcy nadany w RP
obywatelom państw członkowskich UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium RP, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
ubóstwa
sieroctwa
bezdomności
bezrobocia
niepełnosprawności
długotrwałej lub cięzkiej choroby
przemocy w rodzinie
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo – wychowawcze
trudności integracji osób, które otrzymały status uchodźcy
trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
alkoholizmu lub narkomanii
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
KRYTERIUM DOCHODOWE I USTALENIE DOCHODU
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:
osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 477 zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”
osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 351 zł, zwanej dalej „ kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,
rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny”
Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;
kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Do dochodu nie wlicza się:
jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
zasiłku celowego,
pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty,
wartości świadczenia w naturze,
świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.
Ustawa określa, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 207 zł.
Podstawowymi świadczeniami z pomocy społecznej realizowanymi przez ośrodek pomocy społecznej są:
świadczenia pieniężne:
świadczenia niepieniężne:
praca socjalna,
składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne,
sprawienie pogrzebu,
poradnictwo specjalistyczne,
interwencja kryzysowa,
posiłek,
niezbędne ubranie,
usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania.
Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy pod kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, calkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobe w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Całkowita niezdolność do pracy oznacza – całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która ukończyła 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna).
Zasiłek stały ustala się w wysokości:
w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 444 zł mieisięcznie;
w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego
osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej,
rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.
Zasiłek okresowy ustala się:
w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;
w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Kwota zasiłku nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.
Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż:
w przypadku osoby samotnie gospodarującej - 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;
w przypadku rodziny – 50 % różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem rodziny.
Zasiłek celowy przyznawany jest w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej.
Zasiłek ten może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.
Zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zasiłek ten może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.
Specjalny zasiłek celowy może być przyznany w szczególnie uzasadnionych okolicznościach przy przekroczonym kryterium dochodowym, w szczególności na pokrycie części lub całości leczenia.
Korzystanie z pomocy w formie dożywiania dzieci i młodzieży szkolnej
Kryterium dochodowe do tej formy pomocy nie może przekraczać 150% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, tj. kwoty 526,50 zł.
Postępowanie w sprawie świadczeń z pomocy społecznej.
Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc społeczna może być udzielana z urzędu. Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w formie decyzji administracyjnej po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego.
Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia.
Świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny. Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej /tj. Dz.U.z 2009r. Nr 115, poz.1362 ze zm./
